Ипотекалы? несие т?сінігі

ЖОСПАР

Кіріспе

I. Ипотекалы? несие т?сінігі

1.1.Ипотекалы? несиелендіру ж?йесі: ??ымы, ба?ыттары т?рлері

1.2.Ипотекалы?  несиелендіруді? ?аза?станда?ы   р?лі мен  ал?ышарттары

?орытынды

К І Р І С П Е

              Ипотека дегеніміз б.з.д. І-ІІ ?. Рим шекарасында белгілі бол?ан. «Ипотека» термин ретінде б.з.д. VІ ?. Пайда болды. Ипотека грек тілінен аудар?анда кепілдік деген ма?ына береді.

    ?аза?станда ипотекалы? несиелеу меншік туралы Ке?ес ?кіметіні? за?ы ?абылдан?аннан кейін м?мкін бола бастады. Шын м?нінде ал?аш?ы ипотекалы? несиелеу т?р?ын ?й ??рылыс мемлекеттік ба?дарламасымен 1994-1995 жылы ж?зеге асырыла бастады. Ал б?гінгі та?да коммерциялы? банктерді? д?ст?рлі – базалы? ?ызметі – экономиканы ж?не халы?ты несиелендіру. Б?л ?ызмет банктік ?ызмет к?рсету аясында?ы ма?ыздылар?а ж?не банкіні? актив операцияларына жатады. К?птеген елдерде ипотекалы? несиелендіруді? халы?ты т?р?ын ?ймен  ?амтамасыз етудегі  ролі барша?а белгілі.  Ша?ын болса да т?ра?ты табысы бар  халы? топтары ?шін  т?р?ын ?й сатып алу?а  жа?дайлар жасаумен ?оймай,  ипотекалы? несие  ??рылыс саласына инвестициялар тарту?а  м?мкіндік беріп,  ?ор рыногыны?  жа?а сегменті  -  ипотекалы?  ??нды ?а?аздар  рыногыны? ?рекет етуіне  септігін тигізді. Осыны? барлы?ы  та?ырыпты? ?зектілігін,  зерттеу  объектісін ж?не  м?нін, сондай-а? оны?  ма?саттары мен  міндеттерін   та?дау?а  негіз болды.

    Зерттеуді? ма?саты ретінде ?азіргі к?нгі  ?аза?станда?ы ипотекалы?  несиелендіруді?  даму жолдарын  талдау  к?зделіп отыр. М?ндай ма?сат?а  коммерциялы? банкте  т?тынушылы?  несиелендіру   ж?ніндегі ?алыптас?ан  к?з?арастарды    ж?не  оны арттыру?а ба?ыттал?ан  іс-шараларды ж?йеге келтіру  ?ажеттілігінен  туындап отыр.           

 

1.ИПОТЕКАЛЫ? НЕСИЕЛЕНДІРУ  ??ЫМЫ  Ж?НЕ ОНЫ? ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ.

Ипотекалы? несилендіру ж?йесі:  ??ымы, ба?ыттары, т?рлері

    Жылжымайтын м?лікті, оны? ішінде меншіктегі жерді де, кепілге  ?оюмен ж?не сол  ар?ылы  м?мілені сенімді етіп  берілетін ипотекалы? несие 

несиелендіруді? нары? экономикасында  белсенді  ?олданылатын  нысандарыны? біріне жатады.  Жерге  деген меншік  ???ы?ы  нары?ты?  несиелік  ?атынастар  аясына меншігінде  жекешелендірілген п?терлері, жер телімдері, т?р?ын ?й ?орлары  бар  к?сіпорындарды,  ?йымдарды,  фирмалары,  халы?ты   тартады.

     Ипотекалы? несие  к?сіпорындарды?,  фирмаларды?  ж?не  т?р?ын ?й  ??рылысыны?   ?ажеттіліктерін   мемлекет тарапынан ?аржыландыру к?здерін банк несиесімен  алмастыруда  ?лкен роль ат?арады.  Оны?  ал?а басуы  шаруашылы? ететін  субъектілерді?    ?за? мерзімді  сипатта?ы  несиелік ресурстарды?  тапшылы?ы,  инфляцияны? жо?ары ?ар?ындылы?ы жа?дайында инвестициялы?  белсенділігін  ?л?айту?а  ?сер етеді. 

     Ипотекалы? несилендіру ж?йесі  екі ба?ыттан т?рады:

     - ипотекалы?  несиелерді?   шаруашылы? ететін  субъектілерге  ж?не халы??а  тікелей берілуі;

    - ипотекалы?  несилерді (несиелік  міндеттемелерді)  несилендіруге  ресурстарды? ?осымша тартылуын  ?амтамасыз ететін  екінші рынокта  сату.

     Бірінші ба?ытымен  негізінен  ипотекалы?  банктер айналысып келсе,  екіншісімен  - ипотекалы? банктерді?  м?лікті кепілге ?оюмен  ?амтамасыз етілген активтерін сатып алатын ж?не кейін оларды ?з атынан  оларды? базасында  ??нды ?а?аздар (облигациялар) шы?аратын    ?аржы компаниялары,  ?орлар  айналысады. ??нды ?а?аздар ликвидті  болып келеді, себебі  олар жылжымайтын м?лікпен ?амсыздандырыл?ан, ж?не олар  инвестициялар ар?асында  ?за? мерзімді  ж?не т?ра?ты  табыс алу?а  м?мкіндік береді.

     Кейбір ?аржы компанияларыны?  міндеттемелері бойынша шетелде  кепілгер ретінде  мемлекет  белгіленеді, ол болса, оларды? сенімділігін  арттырады. Ипотекалы?  несиелер  жылжымайтын м?лікті  кепліге ?ою - ипотека?а негізделеді.

     Ипотеканы  кепіл  заты иегеріні? болуысыз  дамыту   м?мкін емес, ?йткені  жер мен  жылжымайтын м?лікті  кепілге тек  кепіл  затыны? иегері ?ана  ?оя  алады, сондай-а?  осы иегерді?  оны? меншігіндегі жылжымайтын м?лікті  еркін   шеттету ???ы?ынсыз  да м?мкін емес.

      Б?л жа?дайда  ?имараттарды?  ипотекасы ол орналас?ан  жер теліміні? ипотекасымен  бірге  ресімделеді.  ?аза?станда  жылжымайтын м?лікпен  ж?не

жермен  операцияларды ж?зеге асыру?а жа?дай жасайтын  нормативтік ???ы?ты? база  ?зірленуде. ?аза?стан Республикасыны?  Конституциясында  жерге деген меншік ???ы?ын   ж?не оны сату-сатып алу,  кепілге ?ою,  жал?а беру ж?не т.б.   операцияларды  за?дастыратын  бір?атар  ???ы?ты? нормалар  ?алыптастырылды. Кепіл туралы,  банктар мен  банк ?ызмет туралы,  жекешелендіру туралы  за?дар ?абылданды. Т?р?ын ?й саласын  ?аржыландыру ,  ипотекалы? несилендіруді  дамыту ж?нінде бір?атар  ?осымша  шаралар  к?зделген  Президенті?  бір?атар  жарлы?тары  мен ?кіметті?  ?аулылары  ?абылданды.

      ?аза?станнны?  за?намасында ипотека болып жермен тікелей байланысты к?сіпорынды,  ?имаратты немесе ?зге де объектіні о?ан тиесілі  жер  телімімен бірге  немесе оны  пайдалану ???ы?ымен  кепілге ?ою  танылады.

Ипотека -  міндеттемені  жылжымайтын м?лікпен ?амтамасыз ету ?дістеріні? біріне жатады.  Ж?не, б?л ретте  кепілзат иесі  кепілгер  міндететмесін орындама?ан жа?дайда  кепілге ?ойыл?ан  жылжымайтын м?лік ар?ылы  ?ана?аттануы м?мкін. Ипотека  кез келген а?шалай  міндеттемені  ?амтамасыз етуде ?олданылуы м?мкін, сондай-а? ол  несилеік келісімге ?атысты да міндеттемені  ?амтамасыз етуге  пайдаланылады.

     Жылжымайтын м?лік  санатына  жер немесе  онымен тікелей байланысты  объектілер (к?сіпорындар,  т?р?ын ж?не т?р?ын емес  ?йлер, жолдар)  жатады.

Ипотекалы? несиелендіруде   м?мілелерді ???ы?ты?  т?рді р?сімдеуді?  ма?ызы зор,  себебі   б?л м?мілелерді?  негізін  кепілге ?ойылатын  жылжымайтын м?лікке деген   меншік ???ы?ы?ы немесе  шаруашылы?   иемдену ???ы?ы  ?алайды.  За?намада ипотекалы? несиелендіруді?  на?ты бір  т?ртібі к?зделген.

    Кепілзат  туралы  келісімні?  субъектілері болып мыналар табылады:

- кепіл туралы  келісімні? тараптары (кепілгер ж?не кепілге ?ойыл?ан затты ?стаушы)  за?ды ж?не жеке т?л?алар;

- бірт?тас  кепіл реестрін  ?стаушы.

Ипотека туралы келісім  жазбаша т?рде жасалып,  нотариалды т?рде ку?ландырылуы тиіс. Ипотекалы? келісім кепілгерді? ?рекет етуіні?   ед?уір еркіндігін  к?здеуі м?мкін, атап айт?анда онда келесідей м?мкіншіліктер  к?зделуі м?мкін:

а)  кепілге ?ойыл?ан  м?лікті  міндеттеме бойынша  ?арызды сатып алушы?а  ауыстырып  шеттету;

?) м?лікті  жал?а беру;

б) м?лікке жа?а ?арыздар  ж?гін т?сіру ж?не т.б. м?мкіндіктер.

    Кепілзатты?  бір т?ріне  заклад (кепілге салу) жатады.  Б?л жа?дайда  кепілге салын?ан м?лік  кепілзат ?стаушыны? иелігіне  осы м?лікпен ?амтамасыз етілетін  несие бойынша  міндеттеме орындал?анша  беріледі.

К?сіпорынны?  ипотекасы  оны? б?кіл м?лігіне, оны? ішінде  негізгі  ?орларына  ж?не айналым ?аражатына,  сондай-а?, егер  за?мен немесе келісіммен бас?аша  белгіленбесе,  к?сіпорынны?  жеке балансында  к?рсетілген  ?зге де ??нды заттар?а  ?олданылады.

   Ипотека туралы келісімде келесідей деректер к?рсетілуі тиіс:

- кепілгерді?  ж?не кепілзатын ?стаушыны?  атауы  ж?не оларды? орналас?ан жерлері;

-  орындалуы осы кепілге салу шартымен  ?амтамасыз етілетін  несиелік  келісімні?  немесе  ?зге де міндеттемені?  атауы,  келісімді  жасау к?ні ж?не орны;

-   ипотекамен ?амтамасыз етілген  негізгі міндеттемені?  сомасы;

-   ипотекамен ?амтамасыз етілген  сомаларды т?леу  мерзімдері;

-  кепілге ?ойыл?ан  жылжымайтын м?лікті?  сипаты  ж?не оны? а?шалай ??ны,  орналас?ан жері;

- иегерді? кепілге ?ойыл?ан м?лікке деген ???ы?ын растайтын  ??жаттарды? атауы;

- кепілге ?ойыл?ан  м?лікке ?зге  міндеттемелер салынба?анды?ы туралы  сілтеме;

- кепілгер мен  кепілзатты ?стаушыны? ?олта?балары;

- ипотеканы тіркеген органны?  атауы,  тіркелген   к?ні мен жері.

Тараптарды? келісімі  бойынша  кепіл шартына ?зге де жа?дайлар  енгізілуі м?мкін.

    Ипотека  кепілзатты ?сташы?а  негізгі ?арыз  сомасыны? ж?не ол бойынша проценттерді?   т?ленуін,  несиелік ресурстарды  пайдаланумен байланысты шы?ындарды? ?телуін,  ж?не ?ажет бол?ан жа?дайда  ипотека  затын  сату?а ж?мсалатын  шы?ындарды? ?телуін  ?амтамасыз етуі тиіс.  Ипотека  к?сіпорынны?,  ??рылысты?, ?имаратты?  немесе ?зге де объектіні?  орналас?ан жеріндегі   тиісті

органдарда  міндетті т?рде  тіркелуге жатады.   Ипотека  затына  меншік ???ы?ы  ауыс?ан кезде  ?зге т?л?а  ипотека  ?ай жерде тіркелген болса, сол жерде  ол да тіркелуі тиіс.

    Несиелендіру  субъектісіне  ?арай  т?р?ын ?й ??рылысына берілетін ипотекалы? ссудалар  осы ?йді? болаша?  иегеріне берілетін  несиеге ж?не  мердігерлерге  берілетін  ссудалар?а б?лінеді.

    Т?р?ын ?й ??рылысына несие  ??рылыс салушы?а  белгіленген т?ртіппен  жер теліміні?  б?лініп берілуімен ж?не  тиісті органдарды?  т?р?ын ?й салу?а берген р??саты  бол?анда беріледі.

    Т?р?ын ?йді  салу?а (реконструкциялау?а)  несие жобалармен ж?не  ??рылыс-монтажды? ж?мыстарды  ж?зеге асыру?а мердігерлік  келісімдермен  к?зделген  ??рылысты?  (реконструкциялауды?) мерзімдері мен  ??ны  аясында  беріледі.

     Несиелендіру объектілеріне мыналар жатады:

т?р?ын ?й ??рылысына  жер сатып алу ж?не оны  жайластыру;

- т?р?ын ?й салу (реконструкциялау);

- т?р?ын ?й сатып алу.

     Несиелендіру  объектісіне ?арай  банктер  т?р?ын ?й  несиелеріні? ?ш

т?рін  ?сынады:

- жерге берілетін  несие;

- ??рылыс?а берілетін несие;

- т?р?ын ?й сатып алу?а берілетін несие.

     Т?р?ын ?й несиелері  туралы ережеде  т?р?ын ?й ??рылысына  несиелер  несиелік желі ашу  ар?ылы ж?зеге асырылады деп атап к?рсетілген.  Б?л ретте  ссуда  ?арызданушы?а, ??рылыс-монтаждау ж?мыстары кезе?деріні?  ??нына  с?йкес келетін  б?лшектермен беріледі.

     ??рылысты ?аржыландыру  процесінде  банк  а?шалай  ?аражатты? ма?сатты ж?мсалуына  ж?не  ??рылыс графигіні? са?талуына ба?ылау  ж?ргізіп отырады.

    Банк беретін несиені? сомасы  ?детте  жер сатып алу  ж?не оны жайластыру  ??ныны?,  т?р?ын ?йді салуды? (реконструкциялауды?) немесе кепіл шартында белгіленген оны сатып алу ??ныны? 70 процентінен  аспауы тиіс, ал  шы?ындарды? ?ал?ан б?лігін  ?арызданушы ?з ?аражаты есебінен ж?мсауы  шарт.

   ??рылыс?а  несие беру туралы  шешімді  несие беруші банк  ?арыз алушыны?  несиелік тапсырысы негізінде  ?абылдайды.

    Несиені пайдалануды?  ма?саты мен мерзімі, оны  ?амтамасыз ету нысаны  к?рсетілетін ссуда б?лу туралы  ?тінішпен ?атар,  тапсырыс?а мыналар кіреді:

- за?ды т?л?а ?ырз алушылар ?шін – ??рылтай ж?не тіркелу ??жаттары:  к?сіпорынны?  бухгалтерлік балансы;  табыстарды?  ж?не міндетті т?лемдерді? т?су  графигі;  ссуда ?амтамасыз етілетінін  растайтын  ??жаттар; несиені  пайдалануды?  техникалы?-экономикалы?  негіздемесі ж?не  несиеленетін  шы?ындарды?  болжамды  ?телімділігін  есептеу;  ??рылыс салынатын  жер учаскесіне деген  ???ы?ты растайтын  ??жаттар;  белгіленген т?ртіппен   бекітілген  жобалы?-сметалы? ??жаттама;   мердігерлік ??рылыс ж?мыстарын  ж?зеге асыру?а  берілген  келісім-шарттарды? к?шірмелері;  несие беруші талап етуі м?мкін ?зге де ??жаттар.

- жеке т?л?алар ?шін – ??рылыс салу  учаскесіне  ???ы?ын  растайтын ??жаттар;  ??рылыс салу?а  р??сат ?а?аз;  белгіленген т?ртіппен  келісілген  жобалы?-сметалы?  ??жаттама;  ?арыз алушыны?  т?лем ?абеліттілігін аны?тау?а ?ажетті  ??жаттар;  банк талап етуі м?мкін  ?зге де ??жаттар. Несиені  ?амтамасыз ету ?шін  кепілзат мен  кепілдіктер  беріледі.

     Тапсырысты ?арау  кезе?інде несие беруші  ?арыз алушыны?  т?лем ?абілеттілігін  ж?не ?аржылай т?ра?ты?ын зерттейді, ??рылысты? бюджетін (?аржыландыру к?здері ж?не  салын?ан  т?р?ын ?йді  пайдалану  жоспарлары – сату,  жал?а беру) ба?алайды, ??рылыс орналас?ан жердегі  т?р?ын ?й рыногыны? с?раныстарын    зерттейді.

     Ссуда беру кезінде банк пен  ?арыз алушыны?  ?арым-?атынастарын  белгілейтін  негізгі ??жаттар?а   несиелік келісім  мен  кепілзат (ипотека) туралы  шарт жатады (2,3, – ?осымшалар).

     Несиелік келісімде: ссуданы алуды? ма?саты,  несиені?  к?лемі мен мерзімдері,  несиені беру  ж?не ?теу т?ртібі, проценттік ставка,  оны? ?згеруіні? шарттары мен кезе?ділігі,  ?арыз алушыны?  несиелік міндеттемесіні?  ?амтамасыз етілуі,  ссуданы са?тандыру  шарттары,  несиені?  ?амтамасыз етілуін  ж?не ма?сатты пайдаланылуын  тексеру нысандары, несиені  ма?саттан тыс  пайдалану ж?не  ссуданы дер кезінде ?айтармау  ?шін ?олданылатын санкциялар, айыпп?лдар  т?леу

т?ртібі,  келісімді б?зу  т?ртібі, несие беруші мен ?арыз алушыны?  келісімі бойынша  ?зге де шарттар.

    Негізгі ?арызды? ж?не  ссуда бойынша проценттерді?  толы?ымен ?телуіне дейін  ?арыз алушыны?  банкті?  жазбаша келісімінсіз  жылжымайтын м?лікке  деген м?ліктік  ???ы?тарын ?шінші т?л?а?а  сату?а  немесе  шегінім жасап беруге ???ы?ы жо?.

    ?арыз алушыны? несиені ?айтару?а  м?мкіндігі болма?ан жа?дайда,  банкті? шы?ындарын ?теу ?шін,   кепілге  ?ойыл?ан  м?лікті  ?ндіріп алу  ж?не сату ж?ргізіледі.

    Т?р?ын ?й сатып алу?а  несиелер беруді?  с?лбасы мен шарттарын  банк  ?арыз алушымен  ма??лдасу ар?ылы  белгілейді.  Несилендіру ??ралы ретінде  ауыспалы  проценттік ставканы ?олдану,  негізгі  ?арызды?  сомасын индекстеу,  ?арыз алушыны?  т?лемдерін кейінге ?алдыру  шаралары  ?олданылуы м?мкін.  Несиені? т?ріне ?арай,  кепілзат (ипотека) туралы  келісімде  несиені   ?амтамасыз етуді?  нысаны,  м?лшері  ж?не т?ртібі  к?рсетіледі (4-?осымша).

   ?рбір ипотекалы?  банк  ипотекалы? несиелер беруді?  ?зіндік  с?лбасын  ?олданады. Олар  несиелендіру объектілері мен субъектілері,  ресуртарды шо?ырландыру  ?дістері,  негізгі ?арыз бен проценттерді  ?ндіріп алу  ?дістері бойынша сан алуан болып келеді.

 

1.2. Ипотекалы? несиелендіруді?  ?аза?станда  дамуыны? р?лі мен  ал?ы-шарттары

     Ипотекалы? несиелендіруді?   к?птеген елдерде  халы?ты  баспанамен  ?амтамасыз етуде ат?аратын ролі  к?пшілікке  м?лім. Табыстары  ша?ын бол?анымен, оны  т?ра?ты  алатын   азаматтар ?шін т?р?ын жайды  меншікке сатып алу?а  жа?дай жасаумен ?атар,  ипотекалы? несиелендіру  ж?йесі  ??рылыс саласына  инвестициялар тарту?а  м?мкіндік береді. Сондай-а? ол ?ор рыногыны?  жа?а сегменті  -  ипотекалы?  ??нды ?а?аздар  рыногын  ?амтамасыз етеді.

     ?аза?стан Республикасыны? ?кіметі  ?ткен жылды? тамыз айында  ?за? мерзімді  т?р?ын ?й ??рылысын  ?аржыландыруды?  ж?не  ипотекалы? несиелендіру  ж?йесін 

дамытуды?  концепциясын ма??лдады. Концепция бойынша   ж?мыс  ?лтты? Банкті?  бастамасымен ж?ргізілді.  Б?л ретте  Елбасыны?   несиелерге   ?арапайым халы?ты? ?ол жетімділігін  ?амтамасыз ету ж?ніндегі тапсырмасын, сондай-а?  ?олда бар ішкі  инвестицияларды ??рылыс  саласын дамыту?а  тарту  ма?сатын   орындауды?  жа?а жолдарын  іздестіруге  талпыныс  жасалды.

     Т?р?ын ?й ??рылысын  ?аржыландыруды? жа?а ж?йесін  дамыту ?шін   к?птеген жа?дайларда  т?ра?ты ал?ышарттар бар деп айту?а болады. ?рине, е? алдымен,  б?л  т?р?ын ?йге  м??таж   азаматтар саныны?  ?л?аюы, б??ан  бір жа?тан  ескі  т?р?ын ?йлерді? тозуы да септігін тигізуде.  Сонымен ?атар,  ?аза?стан экономикасыны? дамуы  е?бекке  ?абілетті  халы?ты?  т?ра?ты табыс алу  м?мкіншіллктері зор  ??ірлерге, мысалы м?най ?ндірілетін аума?тар?а ?оныс аударуына  ы?пал етті.  Ал, б?л жа?дай  т?р?ын ?йге деген ?осымша  с?ранысты? ?суіне ?кеп со?ты.

    Со??ы жылдары  орын алып отыр?ан о?тайлы жа?дайды?  біріне  халы?ты?  жина? ?аражаты де?гейіні? ?суін жат?ызу?а болады.  Алайда,  ол жина?тар  т?р?ын ?йге м??таж азаматтарды?  к?біне  т?р?ын ?йді? ??нын біржола  толы?ымен т?леуге  м?мкіндік бермейді. Осы?ан орай, ипотекалы? несиелерге деген  с?раныс та  туындауда.

     Сонымен ?атар,  елеулі ішкі  инвестициялы? потенциалды?,  е? алдымен  зейнета?ы ж?йесі  тарапынан  туындап келе жат?ан потенциалды атап ?ткен ж?н.  Зейнета?ы салымдарын  экономиканы? на?ты секторына тарту  идеясы бірнеше жылдар бойы тал?ыланып келеді. Біра?, болаша?та?ы зейнеткерлерді? к?нк?ріс  ?аражатына айналма?  б?л   жина? ?аражатты? ?ауіпсіздігін ?амтамасыз ету м?селесі  аталмыш   идеяны ж?зеге асыру?а  тежеу болып келеді. Сонды?тан,  зейнета?ы жина?тары  инвесицияланатын болса,  олар  ?амтамасыз етілуі тиіс. Осы м?мкіндікті   ипотекалы?  ??нды ?а?аздарды, я?ни  жылжымайтын  м?лік ипотекасымен ?амтамасыз етілген  ??нды ?а?аздар  шы?ару ж?не орналастыру  жолымен  банктерді ?айта ?аржыландыруды ж?зеге асыру   ж?йесі к?здейді.

     ?лемдік практикада  ипотекалы? несилендіруді?  ?рт?рлі модельдері  ?олданылуда.  Олар  несилендіру ж?не ?айта ?аржыландыру   процесіні? ?йымдастырылуы ?дістерімен,  мемлекетті?  ?атысу д?режесімен   бір-бірінен ерекшеленеді. ?алыптас?ан экономикалы? жа?дайда  А?Ш. Германияны?,

Малайзияны? ж?не Ресейді?  т?жірибесі негізінде  жина?тал?ан  небір ж?йелер «гибридін»  ?олдану  керектігі шешілді. Сонды?тан, ипотекалы?  рынокта  операторды? функцияларын  ат?аруы  тиіс,  несиелік ресурстарды?   тез арада   ?айтарылуын  ж?не  банктер мен банктік емес  ?йымдарды?  ?тімділігі проблемасыны? шешілуін   ?амтамасыз ететін,    ипотекалы?  несиелер берілді  ж?зеге асыратын  арнайы мамандандырыл?ан  ?йым – ?аза?станды? ипотекалы?  компанияны ??ру  туралы шешім ?абылданды.

Компанияны? ??рылтайшысы болып ал?аш?ы кезе?де  ?лтты? Банк  болып белгіленді.  Компанияны? т?ленген  жар?ылы? капиталы  б?гінгі та?да  1,0 млрд. те?ге ??райды.  Кейін  компанияны?  капиталына  халы?аралы?  ?аржы ?йымдарыны?  ж?не екінші де?гейдегі банктерді? ?атысуы  жоспарлануда. 

 

?орытынды

    ?орытынды?а келгенде, менi? рефератымны? басты ма?саты   ипотекалы? несиенi? ж?не оны? нары?ты? экономикада алын?ан орынын толы? ма?ынасын ашу. Несие экономикалы? ?мiрiнде ?лкен орын алады. Несие – нары?ты? экономиканы? тiрегi ретiнде экономикалы? дамуды? ажырамас элементiн бiлдiредi. Оны барлы? шаруашылы? субьектiлерiмен ?атар, мемлекет те, ?кiмет те, сондай-а? жеке азаматтар да пайдаланады.

            Несиенi? пайда болуын ?нiмдердi ?ндiру сферасынан емес, оларды? айырбас сферасынан iздеу ?ажет.Тауар айырбастау – б?л тауарды? бiр ?олдан екiншi ?ол?а ?туiн бiлдiредi десе, шынымен де осындай айырбас кезiнде несиеге айланысты ?атынас туындайды.

   Ипотекалы?   несие – б?л пайыз т?леу ж?не ?айтару шартында уа?ытша пайдалану?а берiлетiн ссудалы? капитал ?оз?алысы.

Несие а?шалай капиталды? ссудалы? капитал?а ?туiн ?амтамасыз ете отырып, несие берушiлер мен ?арыз алушылар арасында?ы несиелiк ?атынасты бейнелейдi Несиенi? к?мегiмен за?ды ж?не жеке т?л?аларды? уа?ытша бос ?аражаттары мен табыстары экономикалы? ж?йе те?iрегiнде жина?тала отырып, уа?ытша ж?не а?ылы негiзде пайдалану?а берiлетiн ссудалы? капитал?а айналады.

    Несие – б?л банктi? ?аражатын ??райтын к?зi ретiнде барлы? несиелiк ?атынастары ?йымдастыруды? ?р т?рлi формаларды? болуын ж?не сондай-а? оларды? ж?мсалымдарыны? бiр формасын бiлдiретiн ке? ??ымды сипаттайды.

Экономикалы? категория ретiнде, несие – к?сiпорындар, ?йымдар ж?не бiрлiстiктер, сондай-а? халы? арасында?ы несие ?орын ??ру ж?не оларды ?айтарылуы,пайыз т?леу шартында белгiлi бiр мерзiмге уа?ытша пайдалану?а беру негiзiнде ?алыптас?ан ?ндiрiстiк ?атынастар жиынты?ы.

     Несиелiк м?мiле бойынша несиелiк ?атынастар субьектiсiнi? ?арыз берушi ж?не ?арыз алушы жатады.

     Несиенi? экономикада?ы орны мен р?лi, оны? ат?аратын ?ызметтерiмен сипатталады.

    Менi? рефератымда несиенi? экономикада?ы м?нi ж?не ат?аратын ?ызметтерi ?ана ?амтылып ?оймай, сонымен ?атар несие берушiлер мен ?арыз алушыларды? ?зара ?атынасында т?жiрибесiнде толы? ?амтылады. Несие ол ?азiргi заманда?ы е? керектi ж?не ?олайлы ж?йесiнi? бiр т?рi. Экономикасын жо?ар?ы де?гейге к?теру ?шiн ж?не экономикасын дамыту ?шiн е? ?олайлы ж?не ?ажеттi элементтiнi? бiрi болып саналады..Егер ?аза?стан ?з  ипотекалы? несиені? ж?йесiн халы??а ы??айлы берiлетiн болса,ол дамы?ан елдерiнi? ?атарына шы?ады ж?не халы?ты? жа?дайын жа?сартады, ж?мыссызда?ын азайтады, жеке меншiк елдi? пайдасына ?з ?лесiн ?осады ж?не экономикасын жо?ар?ы де?гейге к?терiлуiне ?серiн тигiзедi. 

ПАЙДАЛАНЫЛ?АН ?ДЕБИЕТТЕР

1. «?аза?стан Республикасында  ??нды ?а?аздармен  жасалатын

м?мілелерді  тіркеу туралы» ?Р  1997 жыл?ы 5 наурызда?ы за?;

2. «Жылжитын м?лікті  кепілге ?оюды тіркеу туралы»  ?Р 1998 жыл?ы 30 маусымда?ы № 254-1 За?;            

3.«?аза?стан Республикасыны?  кейбір за? актілеріне  ипотекалы?

несиелендіру м?селелері бойынша  ?згерістер мен  толы?тырулар енгізу туралы»  ?Р За?;

4.«Т?р?ын ?й  ??рылысы  жина?тары туралы» ?Р За?ы;

5. ?аза?стан Республикасыны?  ??нды ?а?аздар ж?ніндегі  ?лтты?

Комиссиясы 1996 жылды? 20 жело?санында  бекіткен №156 Облигацияларды шы?ару мен  ?теуді?  т?ртібі туралы ереже;