?атты денелер [ 10 бет ]

Біз ?атты дене жершарыны? бетінде, ?атты денелерден салын?ан ??рылыстарда-?йлерде ?мірс?ріп жатырмыз. Біздін денемізде? ??рамында шамамен 65% су бол?анын ?зіде (мйда 80%) олкатты денеге жатады. ?атты денелерді? ?асиеттерін білу тіршілік ?шін ?ажет.
?атты денелер с?иы?тар сия?ты ?зіні? к?лемін ?ана са?тап ?оймады, сонымен бірге пішінін де са?тай алады. Олар негізінен кристал к?йде болады екен.
1)Кристал деген.
Кристалдар-атамдары немесе малекулалары кеністікте белгілі орындалып, реттеліп орналас?ан ?атты денелер. Кристалды? сырт?ы пішіні д?рыс я?ни бір?аліпті болуында ос?ан байланысты. 
Мысалы: к?дімгі ас т?зы т?иіршігінін бір-бірімен тік б?рыш жасап т?р?ан жазы? жазы? то?тары бар. М?ны лупа ар?ылы аст?зын ?арап бай?ау?а болады. Ал ?ар ??лауыны? пішіні геометриялы? ша?ыннан ?андай д?рыс дегенімізше ! М?ндай да кристалл ?атты денені?-м?зды? ішкі ??рылысыны? геметриялы? д?рысты?ы бейнеленген. 
2)Кристалды? к?йлерді? айры?ша белгілері.
Таби?атта?ы днелерді? к?пшілігіні? ??рлымы кристалды? болып саналады.
Мысалы:барлы? минералдар немесе барлы? талдар ?атты к?йінде кристалл болып табылады.
Бір?? сырт?ы пішіні д?рыс болып келуі кристалды? реттелген ??рылысыны? жал?ыз ?ана е? басты салалары бола алмай»ды. Бастысы-физикалы? ?асиеттерді? кристалды та?далып алын?ан ба?ыт?а т?уелділігі. Е? алдымен, кристалды? механикалы? біріктірігіні? ?рт?рлі ба?ытта т?рліше болатыны к?зге т?седі.
Барлы? ба?ыттар бойынша ?асиеттері бірдей болатын денелерді изотопты деп атайды. Кейбір газдар мен с?иы?тарда? бас?а барлы? с?йы?тар немесе оларды ?атты денелер изотопты болып саналады.