О?ушыларды? эстетикалы? м?дениеті мен білімін ?алыптастыруда?ы музыканы? р?лі

МАЗМ?НЫ

Кіріспе ................................................................................................................2

1. Эстетикалы? т?рбиені? педагогика ?ылымында?ы теориялы? негіздері........................................................................................................8

1.1.Сынып  о?ушыларына эстетикалы? т?рбие беруді? міндеті мен ма?ызы...........................................................................................................8

1.2.О?ушыларды? эстетикалы?  м?дениеті мен білімін ?алыптастыруда?ы музыканы? р?лі............................................................................................20

?орытынды.......................................................................................................32

Пайдаланыл?ан ?дебиеттер.......................................................................34-36

Кіріспе

Та?ырыпты? к?кейкестілігі.

?аза?стан Республикасыны? 2015 жыл?а  дейінгі білім беруді дамыту т?жырымдамасында.  Мектепте білім беруді? ма?саты - жеке т?л?аны? сапалы тере? білім алу?а деген м?дделерін ?ана?аттандыру, ?рбір адам?а о?ытуды? мазм?нын та?дау?а ке?інен м?мкіндік беру деп к?рсетілген.

Педагог ?алымдарды? е?бектеріні?  негізі    идеяларына    с?йене отырып,   ?аза?   ?олданбаны   ?нердегі   ке?істік   пен   уа?ыт ??ымдарыны?   эстетикалы?   т?рбиедегі   к?рінісіне,   соны? негізінде     эстетикалы?     т?рбие     беру,     м?мкіндіктеріне мазм?нды сипаттама беруге болады.

Эстетикалы? т?рбие беру м?мкіндіктері адамны? эстетикалы? к?з?арас, сезім, таным, ?абылдау, ба?а беру, белсенділік ?асиеттеріні? жиынты?ын ??райды.

Алдымен ?аза? ?олданбалы ?нері эстетикалы? к?з?арасты т?рбиелейді. Адамны? ?мірге эстетикалы? к?з?арасы оны? ?мірі мен ?ызметіні? барлы? сапасынан к?рінеді. Эстетикалы? тал?амы биік, сезімтал адам, е?бектегі ?демілікті, таби?атта?ы с?лулы?ты, ?нердегі ?семдікті танып, оны с?йе, ?астерлей білетін болады. Ол туралы В.Белинский былай деп жаз?ан: "?демілікті сезіну - адамгершілік ?асиетті? шарты. Тек осы сезім т??ірегінде ?ана а?ыл-парасат болуы м?мкін". Эстетикалы? сезім - жа?сылы?ты? негізі. Я?ни эстетикалы? к?з?арасты т?рбиелеу - ?лтты? ?нерге м??ият зейін салуды талап етумен ?атар балаларды? а?ыл-ойын, д?ниетанымын дамытады.

Эстетикалы?   т?рбие   беруде   к?з?арас       пен   та?ым ынтыма?ты??а,      бірлікке, адамгершілікке, шыншылды??а, патриотты??а, мейірімділікке, т?рбиелейді.

Б?гінде мектептерде бастауыш ж?не жо?ары сынып о?ушыларыны? а?ыл-ойы сана-сезімін жетілдіруде  эстетикалы? т?рбие беруді? м?мкіндігін ерекшелей келе, ?стаздарды? к?сіби даярлы?ына ерекше талаптар ?ойып, оны? психологиялы? ж?не педагогикалы? жолдарын зерттеуді ал?а ?оя отырып курсты? ж?мысты? та?ырыбына ар?ау болатын актуалды, к?кейкестілігін аны?тауды ж?нк?рдік.

Эстетикалы? т?рбие тек ?ана к?ркемдік де?гейді жетілдіру,  о?ы?ан кіт?п, к?рген  кинолар мен музыкалы? шы?армалар санын к?бейту ?ана емес. Е? бастысы, адамгершілік, этетикалы? сезімді, жеке басты? рухани де?гейін ке?ейту, мінез – ??л?ын т?зету, ?семдікті т?сіне білу. Егер о?ушы ?зін жаман ?деттен алша? ?стап,  ?з ?рекеттеріні? ?демілігін, ?ажеттігін т?сініп, е?бек  н?тижесінен к?ркемдікті сезіне білсе, б?л оны? эстетикалы? тал?амыны?, сонымен ?атар адамгершілік ?асиеттеріні?  жо?ары жетіле баста?анын к?рсетеді.

Мектепте о?ушлар мен о?ытушылар,   тарбиеленушілер   арасында?ы, кіші ж?не  ересек о?ушылар   арасындагы таза адамгершілік ?атынастардан ?зіндік   эстетиканы бай?ау?а болады. ?атынас  кезінде олар ?зара   т?сінушілікке   да?дыланады, орта? тіл табысады, ?мірге ?здеріні? к?з?арастарын ?алыптастырады, Сократ дана айт?андай    "?демілікті бірлесіп іздеуде"    таптырмайтын м?мкіншіліктер алады. ?атынас - ол тек ?ана оймен ?ана адмасу емес, сезім ж?не ?серленушілікпен де алмасу. ?атынас неден ??ралады немесе,    бас?аша айт?анда, ?атынасты? ?дістері    ?андай? Олар: - к?з?арас, с?з, дауыс ыр?а?ы, ым, ишарат, дене ?имылы. Б?л амалдар жеке т?рде болсын,    біріккен т?рде    болсын к?п    ма?ынаны   т?сіндіреді.

Кіші мектеп жасында баланы? ал?аш мектепке баруы_, онан ал?ан ?сері, оны?  к?ркемдік   ?рекеттері д?рыс  т?сініп ??ынуына т?рткі болда. Алайда б?л жаста баланы?   ы?ыластылы?ы т?ра?сыз болада, ?за? мерзім ?нер   шы?армаларымен танысу,  тіпті ?нермен айналысу оны тез   жалы?тырады, К?ркем   творчвствоны? н?тижесінен  кері сурет салы, желімдеу, музыка процесі ?ызы?тырады, ал эстетикалы? ??былыстарды ба?алауы белгілі бір жа?дайларда ?ана бай?алады.

Баланы? ?зін - ?зі т?рбилеуіні? ал?аш?ы сатысы жеткіншек   сатысы болып табылады. Б?л жаста ол белгілі м?лшердегі к?ркем шы?армаларды? мазм?нын т?сінуге тырысады, білім де?гейін ке?ейтеді, ?орша?ан ортадан эстетикалы? т?жірибе жинайды, ?мір ??былыстары мен ?нер шы?армаларын саралап, ?здігімен ба?алау?а талпынады.

Жо?ар?ы кластарда баланы? ?мірдегі эстетикалы? саланы тал?ммен ?абылдауы жеткіншектерге ?ара?анда жо?ары болады, д?ниетанымдылы?ы мен пікірі ж?йелене т?сед. ?нерге, к?ркем творчество?а, ?зіні? т?ртібіне  ерекше  м?н береді. М??алімге баланы? жас ерекшеліктеріні? эстетикалы? дамуын білу,  оларды? эстетикалы? тал?амын ма?сатты т?рде жетілдіруде ж?не сезім т?жірибесін толы?тыруда к?мегін  тигізеді.

Эстетика эстетикалы? сананы? міндетті ісі мен  ??рылымын ашады. Ал т?рбие теориясы болса, эстетикалы? сезімні?,  тал?амны? идеялы? ?алыптасу процесін зерттейді. Б??ан на?ты д?лелді? бірі « Жалпы білім беретін мектеп  концепциясыны? негізгі ба?ыттары» - (2006ж) ??жатта орынды н?с?ау бар:  «Аса ма?ызды міндет – о?ушылар?а к?ркемдік білім беру мен  эстетикалы? т?рбиені айтарлы?тай жа?сарту. ?семдік сезімін дамыту, жо?ары эстетикалы? тал?ам, ?нер шы?армаларын, тарих архитектура ескерткіштерін, ту?ан таби?атты? с?лулы?ы мен байлы?ын т?сініп, ба?алай білу ?асиетін ?алыптастыру ?ажет. Осы ма?сатта  ?рбір о?у п?ніні?, ?сіресе зор танымды? ж?не т?рбиелік к?шібар ?дебиетті?, музыканы?, бейнелеу ?неріні? эстетикалы? м?мкіндіктері жа?сы  пайдаланылсын», - деп к?рсетілген.

Ал ?скеле? ?рпа??а эстетикалы? т?рбие беруде мектеп  орасан зор роль ат?аратыны белгілі. На?осы мектепте  адамыны? эстетикалы? м?дениетіні? негіздері ?аланады, сонды?тан да эстетикалы? т?рбие м?селелері бізді? елімізге ?рдайым жан-жа?ты т?рбиені? жалпы проблемаларымен байланыстыра ?арастырылып келеді.

?о?амны? материалды? – экономикалы? базасын жа?а адамды  ?алыптастырудан,оны? дамиуынан б?ліп алып ?арау?а  болмайды. Сонды?тан стетикалы? т?рбиені? принциптерін ж?зеге асыру мен ?атар т?рбиені? б?кіл ж?йесін одан ?рі жетілдіре т?суге жа?дай жасап отыру ?ажет.

?рбір адамны? творчестволы? ?абілетіні? ?анат жаюы оны? е?бек саласыны? артуына  ?сер етеді, м?дениетін дамытады. С?йтіп адамны? жалпы м?дениетіні? ма?ызды б?лігі - ?мірімізді? барлы? саласына ы?пал тигізетін эстетикалы? м?дениет болып есептеледі.

Эстетикалы? т?рбие  - жан-жа?ты т?рбиені? б?кіл ж?йесіні? таби?и бір б?лігі.

Эстетикалы? т?рбие – болмыста?ы ж?не ?нердегі с?лулы? пен ?семдікті д?рыс ?абылдау?а ж?не эстетикалы? т?сінікті сезім мен тал?амы т?рбиелейді. ?нерде ж?не ?мірде с?лулы?ты жасау,  о?ан ?атысу ?абілетін, ?ажетсінуін ?алыптастырады.

К?ркемдікке т?рбиелеу ісінде к?птеген аса к?рделіпроблемалар туады. Бала ?нер ар?ылы ?зіні? к?іл сезімін тере?ірек т?сіне білуі ?ажет. Сондай – а? ай?ын ойлап, тере? сезіне білуі тиіс,  ?стаздар тарапынан о?ушылар?а сапалы к?мек ?ажет. К?ркемдікке т?рбиелегенде баланы? ?ле?, ыр?а?, музыка,би  ар?ылы ?з пікірін жеткізуіне, оны? таби?и т?рде ілгері дамуына кедергі жасамауы керек. Осы т?р?ыдан ал?анда мектептерде эстетикалы? т?рбие беру іс – шарасында, ат?арылып жат?ан ж?мыстар мен  ?ліде болса, шешімін таппай келе жат?ан проблемалар жеткілікті.Эстетикалы? ?сер к?біне о?ыту процестері ар?ылы беріледі. ?дебиет, суркт, музыка саба?тары  талап?а сай о?ытылмайды. Мектепте о?ушылар мен м??алімдер арасында эстетикалы? ?арым –?атынас, ?йлесім ж?не эстетикалы? сезім м?дениетіні? т?мендігін білдіреді. Жо?арыда к?кейкесті м?селелерді талдай отырып, біз  курсты? ж?мысты?  та?ырыбын, «О?ушыларды? эстетикалы?  м?дениеті мен білімін ?алыптастыруда?ы музыканы? р?лі» - деп  та?дады?.