?леуметтік са?тандырулармен ?амсыздандырулар?а ж?мсалатын шы?ындар

Кіріспе....................................................................................................................3-4

1 ?леуметтік са?тандыру ж?не ?амсыздандыру

1.1 ?леуметтік са?тандыру.................................................................................5-11

1.2  Міндетті ?леуметтік са?тандыруды? басымды?тары.............................11-17

2 ?леуметтік са?тандырулармен ?амсыздандырулар?а ж?мсалатын шы?ындар

2.1 ?леуметтік са?тандыру?а ж?мсалатын шы?ындар........................................18-23

2.2  «Мемлекеттік ?леуметтік са?тандыру ?оры» А? та?айындалатын ?леуметтік т?лемдер.........................................................................................23-25

?орытынды...............................................................................................26-28

Пайдаланыл?ан ?дебиеттер.........................................................................29

Кіріспе

Дамы?ан нары?ты? экономикасы бар елдерде бюджеттен бас?а жалпы мемлекеттік ба?дарламаларды ?аржымен ?амтамасыз ету, сондай-а? барлы? бюджеттен тыс ?орларды? бюджеттері т?рінде бас?а да орталы?тандырыл?ан ?аржы жоспарлары жасалады. К?птеген елдерде ?леуметтік, таби?атты ?ор?ау сипатында?ы немесе бас?а арнлымдарды? ма?ызды шараларын ?аржыландыруды? арнаулы к?здері ретінде ?алыптастырылады. Бюджеттен тыс ?орлар, ?деттегідей, жалпымемлекеттік ?аржы ж?йесіні? дербес буыны болып табылады. Айры?ша к?здер есебінен ??рылады ж?не ?зіні? ресурстарын функциялы? міндеттерді орындау?а ж?мсайды. Сонды?тан оларды? ?аржы жоспарлары а?ымда?ы жыл?а т?сетін барлы? т?сімдер мен шы?ындарды аны?тайтын ??нды? баланстар болып келеді.

    Мемлекттік ?леуметтік са?тандыруды? міндеттілігі -  ?леуметтік са?тандыру ж?йесіне енгізілген адамдарды са?тандыру ар?ылы ?ор?ауын к?шейту; кепілдік; са?тандыру жарналарын жинау ж?не ?орларды ?алыптастыру есебінен ?леуметтік к?рсетілетін  ?ызметтерді ?аржыландыру ?шін ресурстарды шо?ырландыру?а ба?дарлан?ан экономикалы?; инвестициялы? – уа?ытша ераін а?ща ?аражаттарын мемлекеттік ?арыздар, к?сіпорындар акцияларына, банкіні? ба?алы ?а?аздарына ж?не бас?а ?аржы ??ралдарына ж?мсаудан пайда алу есебіне са?тандыру ?орларын арттыру?а ба?ыттау; реттеу-са?тандыру т?уекелдіктерін б?лу міндеттерін орындау ?ажеттілігінен туында?ан. Жалпы нары?ты? аны?тамасына ж?не оны? ішінде са?тандару?а с?йкес оны? ??рамына са?тандыру ?йымдары мен компаниялар, серіктестіктер, б?секелес, са?тандыру делдалдары, са?тандыру жарнасын есептеуші мамандар, ке?ес берушілер енеді.

    Мемлекеттік са?тандыру?а мемлекеттік бюджет пен оны? шы?ыс б?лігін ?алыптастыратын ?азір за?ды? ж?не ат?арушы билік органдарыны? ?арама?ында?ы халы?ты? е?бекпен ?амтылма?андарын ?леуметтік ?амтамасыз етілуін ?амтитын    ?леуметтік са?тандыру енуі тиіс. Халы?ты? б?л тобына т?сетін ж?рдема?ылар мен же?ілдіктер, оларды? ?о?ам?а енгізген е?бек ?лесіне емес, адамдарды? б?л санатыны? тек м??тажды? ж?не е?беккежарамсызды? д?режесімен аны?талады. Са?тандыру т?лемдерін ?о?амны? барлы? ж?мыс?а жарамды м?шелері мен ж?мыс берушілерді? са?тандыру жарналарынанжинал?ан ?аражаттан т?леу ?ажет. Мемлекеттік ?леуметтік са?тандыру б?кіл халы? ?шін міндетті болуы тиіс. Мемлекетті? міндетті ісі- кепілділік. Са?тандыру т?лемдеріне кепілдік беру ?орын ??ру міндетті са?тандыруды? жаппай ж?не ?леуметті м?нді т?рлері бойынша са?танушылрды? м?дделеріні? жо?арыра? ?ор?алуын ?амтамасыз етеді. Б?л ?орды? ??рылтайшылары ?Р ?кіметі мен

?лтты? банкі болып есептеледі. ?атысушылары – са?тандыруды? міндетті т?рлерін ж?зеге асыратын барлы? са?тандыру ?йымдары.

Са?танушылар?а м?жб?р бол?ан кепілдікті т?лемдер ?ор ар?ылы тек, са?тандыру ?йымы таратылу?а м?жб?р бол?ан жа?дайда ж?зеге асырылады.

    Са?тандыру ?йымны? к?й – жайын аны?та?ан кезде бас?аруды? алдын алу ?дістерін пайдалан?ан ж?не объектіні? даму баламаларын ба?ала?ан ж?н, себебі, б?л е? алдымен к?тпеген жа?дайдын белгілірін аны?тау, оны? ішінде бір ?алыпсыз ?дістерді ж?ргізу дамуды болжауды ?зірлеуді? негізі болады. Б?л ?иынды? нышандарын, жа?ымсыз ??былыстарды табу?а ж?не бар м?мкіндіктерді аны?тау?а жа?дай жасайды.

    Са?тандыру ?йымдары са?танушыларды?, са?тандырушыларды? ?скеле? талаптарына жауап беретін ?зін-?зі реттеуді? жетілдірілген м?лшеріне ?сер ету м?мкіндігі арты?шылы? болып табылады. Егер     ?зін-?зі реттейтін са?тандыру ?йымына немесе бірлестікте м?шелік міндетті болса, б?секелестікті шектеу ?ауіпі тындайды.    ?зін-?зі реттейтін ?йымдар бір ?алыпсыз даму за?дарына ба?ынады, ?йткені оларда?ы ?рісіні? орналасуы т?ра?ты да, ?згермелі де, уа?ытша болуы м?кін, алайда ?зара байланыс ж?йесінде ажыра?ысыз ж?не іске асырыл?ыш болады, ?йымны? ма?сат?а сай жа?а сапалы б?ліктерді ?айта жасау?а ?абілеттілігі  ?зін-?зі реттейтін ?йымдарды? икемділігін, к?нгіштігін, бейімделушілігін сипаттайды, Б?л ?йымдарбейкоммерциялы? ?йымдар болып есептеледі, оларды? ?ызмет ету к?здері болып демеушілерді? дарналары, мемлекеттік ?кімео органдарыны?, бас?арма, жергілікті ?зін-?зі бас?ару органдарыны? к?мектері мен ?олдаулары ж?не бас?а ?айырымдылы?тар саналады. Ал оларды? ?ызметі, оларды ??ру нысандары т.б. ?зін-?зі реттейтін ?йымдар туралы ережелерді ескеріп, сондай-а? са?тандыру за?дарымен ж?не са?тандыру нары?ыны? ерекшк шарттарымен аны?талады. Са?тандыру нары?ында?ы ?йымдарды? ?атарына са?тандыру нары?ыны? к?сіптік ?атысушыларын біріктіретін мемлекеттік емес бейкоммерциялы? ?йымдарды жат?ызу?а болады. Са?тандырушылар, делдалдар, са?тандыру агенттері, актуарийлерді? ?зін-?зі реттейтін ?йымдарды?, я?ни экономиканы? бір саласында?ы бір немесе ?рт?рлеріні? ?ызметін ж?зеге асыратындарды? тез пайда болатынын шамалау?а болады. ?ызмет ету ма?саты, кез келген бас?а бірлестіктегі сия?ты – о?ан ?атысушыларды? м?дделерін ?ор?ау ж?не са?тандыру саласын дамыту болып табылады.